ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ

ಸಾಮೂಹಿಕ ದೈವಾವೇಶದ ವಿಶೇಷತೆಯುಳ್ಳ ಸಿರಿಜಾತ್ರೆಯು ಕವತ್ತಾರು, ನಂದಳಿಕೆ, ಹಿರಿಯಡ್ಕ, ಉರ್ಕಿತೋಟ, ಉರುಂಬಿದೊಟ್ಟು, ನಿಡಿಗಲ್ಲು, ಕುತ್ತೊಟ್ಟು, ಅತ್ರಿಜಾಲ್ ಮೊದಲಾದ ದೈವಸಂಕೀರ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ‘ಪುಯಿಂತೆಲ್, ಮಾಯಿ, ಸುಗ್ಗಿ, ಪಗ್ಗು’ (ಫೆಬ್ರವರಿ, ಮಾರ್ಚ್, ಏಪ್ರಿಲ್) ತಿಂಗಳುಗಳ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು ಜರಗುತ್ತದೆ. […]

ಪ್ರಪಂಚದ ಸಾವಿರಾರು ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಪಿಬದ್ಧವಾದ ಸಮೃದ್ಧಸಾಹಿತ್ಯ ಭಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವು ಕೇವಲ ಕೆಲವೇ. ಹಾಗೆಂದು, ಗ್ರಂಥಸ್ಥವಲ್ಲದ ಉಳಿದ ಭಾಷೆಗಳು ಕ್ಷುದ್ರವೆಂದೂ, ನಿಸ್ಸತ್ವವೆಂದೂ ಹೇಳುವಂತಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಆಡುನುಡಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಪಭಾಷೆಗೆ ‘ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಶಬ್ದ ಸಂಪತ್ತು, ಅಲಿಖಿತ ವ್ಯಾಕರಣ ವಿನ್ಯಾಸ, ಮಾತಿನ ಚೆಲುವು, ಕಸುವು, ಮಿಡಿತ, ಭಂಗಿ, ಭಣಿತ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ ಆಯಾ ನುಡಿಯನ್ನಾಡುವ ಜನವರ್ಗದ ತಿಳಿವು, ನಂಬಿಕೆ, ಆಚಾರ, ವಿಚಾರ, ಮನೋಲಹರಿ, ರಸಿಕತೆ, ಬದುಕಿನ ದರ್ಶನ -ಹೀಗೆ ಬಾಳಿನ ಸಾರವತ್ತಾದ ಅಂಶಗಳೆಲ್ಲವೂ ಆಯಾ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆನೆಗಟ್ಟಿ ನಿಂತುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. [...]

ತನ್ನ ನಲ್ಲೆಗೆ ಯಾವ ನಲ್ಗತೆಯನ್ನು ಹೇಳಲಿ ಎಂದು ಕವಿ ಮುದ್ದಣ ತಲೆ ತುರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ, ‘‘ನಾಡೊಳೆನಿತೊ ರಾಮಾಯಣಂಗಳೊಳವು, ನೀಂ ಕೇಳ್ದುದ ರೊಳೊಂದಂ ನಲ್ಮೆದೋರೆ ಕಂಡು ಪೇಳ್‌ವುದು’’ ಎನ್ನುತ್ತಾಳೆ ಮನೋರಮೆ. ‘ಶತಕೋಟಿ ರಾಮಾಯಣಗಳಿವೆ’ ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯು ಪುರಾಣಸಹಜವಾಗಿ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿ ಯಾದರೂ, ನೂರಾರು ಬಗೆಯ ರಾಮಾಯಣಗಳಂತೂ ಇವೆಯೆನ್ನುವುದು ಸುಳ್ಳಲ್ಲ. […]

ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಫಲವಂತಿಕೆಯ ಆಚಾರವಿಧಿ(Fertility cult) ಹಲವು ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಗೊಂಡಿದೆ. ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳು ಸಮೃದ್ದಿ ಹಾಗೂ ಸಂತಾನಕಾರಕ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವುದನ್ನು ಅವುಗಳ ವಿಗ್ರಹ ವಿನ್ಯಾಸ, ಕೈಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದ ಮಾದಳ ಇತ್ಯಾದಿ ಫಲವಸ್ತುಗಳು, ಉಪಾಸನಾ ವಿಧಾನ, ಸ್ತೋತ್ರಕ್ರಮ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. […]

ಕರ್ಣಾಟಕದ ರಾಜಕಲೆ, ಸಮ್ಮೋಹಿನೀ ಕಲೆ, ಜಾಗೃತ ಕಲೆ, ಸಂಕೀರ್ಣ ಕಲೆ, ಸಮಗ್ರ ರಂಗಭೂಮಿ ಇತ್ಯಾದಿ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಂಡಾಡಲ್ಪಡುವ ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟದ ಸ್ವರೂಪದ ಬಗೆಗೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಜೀವಂತವಾದ ಒಂದು ಕಲಾ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವೂ ಅಹುದು. ಯಕ್ಷಗಾನವು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆಯೆ, ಜನಪದ ಕಲೆಯೆ ಅಥವಾ ದೇಸಿ ಕಲೆಯೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಸುತ್ತು ಚರ್ಚೆ ನಡೆದಿದೆ. […]

ವಿವಿಧ ಭಾಷೆ, ಉಪಭಾಷೆಗಳ, ವಿವಿಧ ಮತಧರ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳ ವಿವಿಧ ಜನಪದ ಕಲಾಪ್ರಕಾರಗಳ ಆಗರವಾದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಹಲವು ನಿಟ್ಟಿನ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಜೀವಂತವಿರತಕ್ಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ವೈವಿಧ್ಯವೂ ಬೆರಗು ಹುಟ್ಟಿಸುವಂಥದ್ದು. […]

ಲೋಕೋತ್ತರವಾದ ವಿಶೇಷ ವಸ್ತುವಿನ ಅಥವಾ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಗೆಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ಐತಿಹ್ಯಗಳೂ ಜನಪದ ಆಖ್ಯಾಯಿಕೆಗಳೂ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಹಜ. ಈ ಐತಿಹ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಥಾರ್ಥತೆಯ ಎಳೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಇರಬಹುದು. ಅಥವಾ ಇಲ್ಲದೆಯೂ ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ ಇಂಥ ಎಲ್ಲ ಕಥಾನಕಗಳು, ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಕೃತಿ ಅಥವಾ ವಸ್ತುವಿನ ಸುತ್ತಲೂ ಕೌತುಕಪೂರ್ಣವಾದ ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಒಂದು ಭಾವವಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಭಾವುಕರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಭವ್ಯತಾನುಭೂತಿಯನ್ನೂ ಸಂತೋಷ ಪ್ರತೀತಿಯನ್ನೂ ಒದಗಿಸುವುದು ವಿರಳವೇನಲ್ಲ. […]

ಲೋಕ ಪರಿವರ್ತನಶೀಲವಾದುದು ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲರೂ ಕಾಣುವ ವಿಚಾರ; ಜನಜೀವನ, ನಂಬಿಕೆ, ಅಭಿರುಚಿ, ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಮುಂತಾದವು ಕಾಲಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗುವುದು ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲ, ಜನರ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಶ್ವಾಸದ, ಆರಾಧನೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಸಂಕೇತಗಳಾದ ದೈವತಗಳೂ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಪರಿವರ್ತಿತವಾದುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. […]

ದೈವಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಗುಳಿಗನದು ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ಸೃಷ್ಟಿ ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ದೈವತದ ಬಗೆಗೆ ಜನಪದರು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡ ಕುತೂಹಲ, ಭಯ ಭಕ್ತಿ, ಇರಿಸಿಕೊಂಡ ಕಲ್ಪನೆಗಳು, ಕಟ್ಟಿದ ಐತಿಹ್ಯ ಪುರಾಣಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿವೆ. ಕೇರಳ ಮತ್ತು ಕರಾವಳಿ ಕರ್ಣಾಟಕದಲ್ಲಿ ಗುಳಿಗ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪಗಳಿಂದ ಆರಾಧ್ಯಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಇವನನ್ನು ‘ಕುಳಿಯನ್’ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. […]

ನಿಸರ್ಗದ ಕೈಗೂಸಾದ ಮಾನವ ಅದರ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಂದಿನಿಂದ ಪ್ರಕೃತಿ ವೈಚಿತ್ರ್ಯಗಳಿಗೆ ಬೆರಗಾಗಿ ಮಣಿದೋ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೆಣಸಾಡಿಯೋ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತನ್ಮಯನಾಗಿ ಹಾಡಿ ಕುಣಿದೋ ಬದುಕನ್ನು ನಡೆಯಿಸಿದ್ದಾನೆ. […]

ತುಳುನಾಡಿನ ಮುಖ್ಯದೈವಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಜುಮಾದಿ ಗಂಡೋ ಹೆಣ್ಣೋ? ಹಾಗೆಯೆ ಮಲರಾಯ. ಕೊಡಮಣಿತಾಯ, ಪಂಜಂತಾಯ ಎಂದು ಪುರುಷವಾಚಕವಾಗಿ ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ದೈವಗಳು ನಿಜದಲ್ಲಿ ಪುರುಷದೈವಗಳೋ ಅಥವಾ ಸ್ತ್ರೀದೈವಗಳೋ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಇದಿರಾಗುವುದುಂಟು. ಕೆಲವು ಕಡೆ ಕೊಡಮಣಿತಾಯಿ ಉಳ್ಳಾಲ್ತಿ, ರುದ್ರಚಾಮುಂಡಿ ಮೊದಲಾದ ಸ್ತ್ರೀದೈವಗಳ ‘ಮೊಗ’ (ಮುಖವಾಡ)ಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸೆಯ ಅಂಕಿತ ಇರುವುದುಂಟು. […]

ದೈವಾರಾಧನೆ ಒಂದು ಜನಪದ ಧಾರ್ಮಿಕ ರಂಗಭೂಮಿ ಎಂಬುದು ಸುವಿದಿತ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಅನೇಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಇದರಲ್ಲಿವೆ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅದರಂತೆಯೇ ಇಲ್ಲೂ ಸಾಕಷ್ಟು ರಸೋತ್ಕರ್ಷ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಜರಗು ವುದುಂಟು. […]

ಕೋಮುಸೌಹಾರ್ದವನ್ನು ಕೆಡಿಸತಕ್ಕ ಅನಪೇಕ್ಷಿತ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಜೃಂಭಿಸುತ್ತಿರುವ ಇಂದಿನ ದಿನಮಾನದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಆರಾಧನಾ ಪರಂಪರೆಯೊಳಗೆ ಕಂಡುಬರುವ ಕೋಮುಸೌಹಾರ್ದದ ಕೆಲವೊಂದು ನೆಲೆಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುವುದು ಇಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ. […]

ದೈವಕಥನಗಳಾದ ಪಾಡ್ದನಗಳನ್ನೋ ಸ್ಥಳಪುರಾಣ ಐತಿಹ್ಯಗಳನ್ನೋ ಪರಾಂಬರಿ ಸಿದರೆ, ನಮ್ಮ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುವ ಕೆಲವು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ರಹಸ್ಯಾತ್ಮಕತೆಯೂ ಒಂದು. ಐತಿಹ್ಯಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಕಥೆಯಾಗಲೀ, ಕಥನ ಕಾವ್ಯಗಳಾಗಲೀ, ಪುರಾಣವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಕಥನಗಳಾಗಲೀ -ಅವು ಕಥೆ, ಕಾವ್ಯ, ಪುರಾಣ ಹೀಗೆ ಯಾವುದೇ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದ್ದರೂ ಅವುಗಳ ಮುಖ್ಯ ಹೂರಣ ಒಂದೇ. […]

ತುಳುನಾಡಿನ ಬದುಕನ್ನು ಬಹು ಪುರಾತನ ಕಾಲದಿಂದಲೇ ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತ ಬಂದಿರುವ ಭೂತಾರಾಧನೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿಯೂ ಇತರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹವ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿಯೂ ನಿರೂಪಿಸುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪಳಮೆಗಳೇ ‘ಪಾಡ್ದನ’ ಅಥವಾ ‘ಸಂಧಿ’ಗಳು.  ಇವುಗಳನ್ನು ತುಳುನಾಡಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪುರಾಣಗಳೆನ್ನಲು ಅಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ. […]

ತುಳುನಾಡಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮುಖ್ಯ ಅಂಗವಾದ ಭೂತಾರಾಧನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಅಥವಾ ಭೂತ ಚರಿತ್ರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪಾಡ್ದನ(ಪಾರ್ದನ) ಇಲ್ಲವೆ ಸಂಧಿಗಳ ಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ತುಳುನಾಡಿನ ಪುರಾಣ ಸಮುಚ್ಚಯವೆನ್ನಲು ಅಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ. ದೈವಗಳನ್ನು ಆವೇಶ ಬರಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಂಗವಾಗಿ ಆಯಾ ದೈವದ ಹುಟ್ಟುಕಟ್ಟು, ಆಯಬೀರ, ಕಲೆಕಾರಣಿಕಗಳನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಜನಪದ ಕಥನಕಾವ್ಯಗಳೇ ಪಾಡ್ದನಗಳು. […]

ಜನಪದ ದೈವಗಳು ಶಿಷ್ಟ-ದೇವತೆಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುವುದೂ, ಶಿಷ್ಟ-ದೇವತೆಗಳು ಜನಪದ ದೈವಗಳಾಗಿ ಅವತರಿಸುವುದೂ ಆರಾಧನಾ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಬಂದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಹೀಗಾಗಲು ಐತಿಹಾಸಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ, ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಕಾರಣಗಳೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಿಷ್ಟ ದೇವರುಗಳಿಗೆ ಜನಪದ ಸ್ವರೂಪ ಗಳೂ, ಕಥನಗಳೂ, ಆಚರಣಾ ವಿಧಿಗಳೂ ಇರುವುದನ್ನು ದೈವ ಪುರಾಣ, ಸ್ಥಳ ಪುರಣ, ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗು ಜನಪದ ಆರಾಧನಾ ವಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. […]

ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ತುಳುನಾಡಿನ ಜನರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬದುಕನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತ ಬಂದಿರುವ ಭೂತಾರಾಧನಾ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಹಲವಾರು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿಲಕ್ಷಣ ಬೆಸುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ‘ಧಾರ್ಮಿಕ ರಂಗಭೂಮಿ’ಯಲ್ಲಿ ಆರಾಧನಾಂಶ. ಕಲಾತ್ಮಕಾಂಶ. ಮನೋರಂಜನೆಯ ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯದ ಕಾಳಜಿಯುಳ್ಳ ಗಂಭೀರ ಮುಖವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಅದೆಂದರೆ, ಭೂತಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಜರಗುವ ನ್ಯಾಯತೀರ್ಮಾನ ಕಲಾಪ. […]

ಕೊಡಂಗಲ್ಲೂರು ಶ್ರೀ ಕುರುಂಬಾ ಭಗವತಿಯ ಮೂಲಸ್ಥಳವೆನ್ನಲಾದ ಹಾಗೂ ಸಾಧ್ವಿ ಕಣ್ಣಗಿಯ ಸಮಾಧಿಸ್ಥಾನವೆನ್ನಲಾದ ಕೊಡಂಗಲ್ಲೂರು ಅನೇಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪದರುಗಳನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿ ನಿಕ್ಷೇಪಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಬೌದ್ಧದೇವತೆಯಾದ ತಾರಾಭಗವತಿಯ ಆರಾಧನೆಯು ಕೊಡಂಗಲ್ಲೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತೆಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಿದೆ. […]

ನಾಗಾರಾಧನೆ ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರೂಢವಾಗಿದ್ದು, ಆಯಾ ಪ್ರದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪಡೆದ ವಿಚಾರವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಸುಮೇರಿಯಾ, ಬೆಬಿಲೋನಿಯಾ, ಏಸ್ಸೀರಿಯಾ, ಉರಿಸ್ತಾನ್, ಇರಾನ್, ಚೀನಾ, ಆಫ್ರಿಕಾ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉರಗಾರಾಧನೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿತ್ತು. […]